Domy pomocy społecznej to placówki przeznaczone dla osób wymagających całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, które nie mogą samodzielnie funkcjonować w życiu codziennym, którym nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych. Placówki pełnią rolę substytucyjną w stosunku do naturalnych ogniw oparcia społecznego. Zastępują rodzinę w jej funkcji opiekuńczej w stosunku do wymagającego całodobowej opieki starszego, chorego lub z niepełnosprawnością członka rodziny w sytuacji, w której bliskich brak lub nie są oni w stanie z tej funkcji się wywiązać.
Typy domów
Domy pomocy społecznej, dzielą się na domy dla:
- osób w podeszłym wieku;
- osób przewlekle somatycznie chorych;
- osób przewlekle psychicznie chorych;
- dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną;
- dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną;
- osób z niepełnosprawnością fizyczną.
Na co może liczyć osoba przebywająca w domu pomocy społecznej?
Domy pomocy społecznej, niezależnie od typu, świadczą m.in. usługi:
- w zakresie potrzeb bytowych, zapewniając:
- miejsce zamieszkania,
- wyżywienie,
- odzież, obuwie,
- utrzymanie czystości;
- opiekuńcze, polegające na:
- udzielaniu pomocy w podstawowych czynnościach życiowych,
- pielęgnacji,
- niezbędnej pomocy w załatwianiu spraw osobistych;
- wspomagające, polegające na:
- umożliwieniu udziału w terapii zajęciowej,
- podnoszeniu sprawności i aktywizowaniu mieszkańców domu,
- umożliwieniu zaspokojenia potrzeb religijnych i kulturalnych,
- zapewnieniu warunków do rozwoju samorządności mieszkańców domu,
- stymulowaniu nawiązywania, utrzymywania i rozwijania kontaktu z rodziną i społecznością lokalną,
- działaniu zmierzającym do usamodzielnienia mieszkańca domu, w miarę jego możliwości,
- pomocy usamodzielniającemu się mieszkańcowi domu w podjęciu pracy, szczególnie mającej charakter terapeutyczny, w przypadku osób spełniających warunki do takiego usamodzielnienia,
- zapewnieniu bezpiecznego przechowywania środków pieniężnych i przedmiotów wartościowych.
Zasady odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej
Obowiązani do opłaty za pobyt osoby w dps są w kolejności:
- osoba – mieszkaniec dps-u,
- małżonek, zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki itd.) przed wstępnymi (rodzice, dziadkowie itd.),
- gmina, z której osoba została skierowana do dps-u.
Opłatę za pobyt wnoszą:
- mieszkaniec dps, jednak nie więcej niż 70% swojego dochodu,
- małżonek, zstępni przed wstępnymi pod warunkiem, że:
- w przypadku osoby samotnie gospodarującej, jeżeli jej dochód jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, jednak kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% tego kryterium,
- w przypadku osoby w rodzinie, jeżeli posiadany dochód na osobę jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, z tym, że kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie,
- gmina, z której osoba została skierowana do dps, w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w dps a opłatami wnoszonymi przez osoby zobowiązane.
Należy podkreślić, że zgodnie z art. 61 ust. 1 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej małżonek, zstępni przed wstępnymi są zobowiązani do partycypowania w kosztach pobytu członka rodziny w domu pomocy społecznej. Osoby te nie ponoszą odpłatności tylko wtedy, gdy mieszkaniec placówki reguluje pełną odpłatność za pobyt. W celu ustalenia możliwości ponoszenia przez osoby zobowiązane opłaty za pobyt członka rodziny w dps, przeprowadza się u nich wywiad środowiskowy. Zebrane w jego trakcie ustalenia stanowią podstawę do zawarcia ze zobowiązanymi umowy w trybie art. 103 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej. W przypadku odmowy zawarcia takiej umowy lub braku zgody na jej zawarcie oraz przeprowadzenie wywiadu środowiskowego, wysokość opłaty osób zobowiązanych ustala się w drodze decyzji administracyjnej.
W przypadku niewywiązywania się przez osoby zobowiązane z opłaty za pobyt mieszkańca w dps, ustalonego w decyzji lub umowie, opłaty te zastępczo ponosi gmina, z której osoba została skierowana do placówki. Wydatki te podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
W oparciu o art. 61 ust. 2 pkt 2 ustawy o pomocy społ., opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wnoszą małżonek, zstępni przed wstępnymi, gdy posiadany przez nich dochód jest wyższy niż 300% odpowiedniego kryterium dochodowego, tj:
- dla osoby samotnie gospodarującej (1 osoba x 776,00 zł x 300% = 2328,00 zł),
- dla osoby w rodzinie (tj. 1 osoba x 600,00 zł x 300% = 1800,00 zł).
Osobom zobowiązanym do partycypowania w kosztach pobytu mieszkańca w dps przysługuje prawo wnioskowania o obniżenie odpłatności lub nawet o całkowite zwolnienie z jej ponoszenia. W tym celu konieczne jest przedstawienie przez stronę stosownych dokumentów, potwierdzających okoliczności do zwolnienia, określone w art. 64 i art. 64 a ustawy o pomocy społecznej (np. ponoszenie odpłatności za innego członka rodziny już przebywającego w dps, ośrodku wsparcia lub innej placówce; długotrwała choroba; bezrobocie; niepełnosprawność; śmierć członka rodziny; straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych; utrzymywanie się rodziny z jednego świadczenia lub wynagrodzenia; ciąża lub samotne wychowywanie dziecka; pobyt osoby zobowiązanej w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka lub placówce opiekuńczo-wychowawczej na podstawie orzeczenia sądu o ograniczeniu władzy rodzicielskiej mieszkańcowi dps itp.).
Trzeba pamiętać, że obowiązek ponoszenia przez osoby zobowiązane odpłatności za pobyt członka rodziny w dps powstaje z chwilą jego umieszczenia w placówce i wygasa w dniu jego śmierci. Za ten okres gminie przysługuje prawo dochodzenia od zobowiązanych odpłatności.
Lista domów pomocy społecznej w Gdańsku
Aktualnie w Gdańsku funkcjonuje 6 domów pomocy społecznej. Są one placówkami publicznymi bądź niepublicznymi, prowadzonymi przez organizacje pozarządowe:
- Dom Pomocy Społecznej „Polanki” przy ul. Polanki 121 (placówka publiczna) – dla osób w podeszłym wieku i przewlekle somatycznie chorych,
- Dom Pomocy Społecznej „Ostoja” przy ul. Hożej 4 (placówka publiczna) – dla osób w podeszłym wieku i przewlekle somatycznie chorych,
- Dom Pomocy Społecznej „Starogardzka” przy ul. Starogardzkiej 20 (placówka publiczna) – dla dzieci, młodzieży i dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną (chłopcy, mężczyźni),
- Dom Pomocy Społecznej „Złota Jesień” przy ul. Hynka 12 (placówka niepubliczna) – dla osób przewlekle somatycznie chorych,
- Dom Pomocy Społecznej im. Jana Pawła II przy ul. Fromborskiej 24 (placówka niepubliczna) – dla osób w podeszłym wieku i przewlekle somatycznie chorych,
- Dom Pomocy Społecznej przy ul. Turystycznej 23 (placówka niepubliczna) – dla dzieci, młodzieży i dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną (dziewczęta, kobiety).