Jako pierwsze miasto w Polsce Gdańsk przyjął Kartę Praw Osób Bezdomnych. Zawiera ona zobowiązania do przestrzegania i poszanowania podstawowych uprawnień tej grupy społecznej.
Dokument określa obszary i kierunki działań, zmierzające do prowadzenia skutecznej i efektywnej polityki społecznej miasta, dotyczącej równego traktowania oraz przeciwdziałania dyskryminacji osób doświadczających bezdomności.
Gdańska Karta Praw Osób Bezdomnych jest odpowiedzią na europejską kampanię na rzecz uznania praw osób w kryzysie bezdomności. Kampanię przygotowały: Housing Rights Watch i European Federation of National Organisations Working with the Homeless (FEANTSA). Projekt działa już w niektórych europejskich miastach, m.in. w Barcelonie.
Gdański dokument został wypracowany i stworzony przy zaangażowaniu wielu partnerów. Przygotowali go wspólnie przedstawiciele m.in.: Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Gdańsku, Wydziału Rozwoju Społecznego UMG, Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego UMG, Komendy Miejskiej Policji w Gdańsku, Straży Miejskiej w Gdańsku, Wydziału Gospodarki Komunalnej UMG, Towarzystwa Pomocy im. św. Brata Alberta, Towarzystwa Wspierania Potrzebujących „Przystań”, Stowarzyszenia Resocjalizacyjno-Opiekuńczego „Prometeusz”, Caritas Archidiecezji Gdańskiej oraz Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności. W pracach nad dokumentem oraz w jego zaopiniowaniu udział wzięły też osoby w kryzysie bezdomności, z niektórych placówek wsparcia.
Gdańska Karta Praw Osób Bezdomnych (treść)
Władze Miasta Gdańska zwracając uwagę na potrzebę przestrzegania i ochrony praw osób doświadczających bezdomności, zobowiązują się działać na rzecz realizacji następujących praw:
- Najważniejszym prawem osoby w kryzysie bezdomności jest prawo do wyjścia z bezdomności. Usługi umożliwiające dostęp do odpowiednich rozwiązań opartych na mieszkaniach muszą być dostępne dla wszystkich doświadczających bezdomności. Władze Miasta, we współpracy z właściwymi organami władzy publicznej, będą działać na rzecz zapewnienia takiej liczby rozwiązań mieszkaniowych, która pozwoli zaspokoić istniejące potrzeby mieszkaniowe.
- W sytuacji, gdy niemożliwe jest niezwłoczne zapewnienie mieszkania każdej osobie doświadczającej bezdomności należy zagwarantować każdej osobie dostęp do tymczasowego schronienia, zgodnego z obowiązującymi standardami. Władze Miasta zobowiązują się współpracować z innymi właściwymi organami publicznymi na rzecz zapewnienia takiej liczby miejsc tymczasowego schronienia, która wystarczy dla wszystkich potrzebujących, tak aby nikt nie musiał spać bez dachu nad głową ani bez własnego łóżka.
- Osoby doświadczające bezdomności mają prawo do korzystania z przestrzeni publicznej oraz do swobodnego poruszania się w niej, nie doznając w tym zakresie większych ograniczeń niż te, które odnoszą się do całości społeczeństwa.
- Władze Miasta zobowiązują się zapewnić, by pracownicy świadczący usługi szanowali prawo do równego traktowania wszystkich ludzi, nie dyskryminując osób nie mających domu.
- Osoby w kryzysie bezdomności często doświadczają naruszeń swoich praw, z uwagi na to, że nie są one w stanie podać swojego adresu korespondencyjnego. Władze Miasta zobowiązują się zapewnić osobom doświadczającym bezdomności możliwość korzystania z adresu korespondencyjnego, jeżeli taka forma pomocy jest im niezbędna.
- Władze Miasta zobowiązują się zapewnić prawo dostępu do podstawowych, publicznie dostępnych, urządzeń sanitarnych: bieżącej wody (kranów z wodą pitną), pryszniców i toalet umożliwiających utrzymanie poziomu higieny gwarantującego zachowanie godności człowieka.
- Prawo do usług ratujących życie: pomocy społecznej, służby zdrowia, policji i straży pożarnej na takich samych warunkach, jak w przypadku pozostałych mieszkańców, bez dyskryminacji ze względu na sytuację mieszkaniową lub wygląd zewnętrzny.
- Prawo do udziału w wyborach i związanego z tym wpisania do rejestru wyborców oraz otrzymania niezbędnych dokumentów umożliwiających potwierdzenie tożsamości podczas głosowania w wyborach, bez dyskryminacji ze względu na sytuację mieszkaniową.
- Prawo do ochrony danych osobowych, zgodnie z obowiązującymi przepisami.
- Prawo do prywatności musi być szanowane i chronione w najszerszym możliwym zakresie we wszystkich miejscach, w których przebywają i zamieszkują osoby doświadczające bezdomności, z wyłączeniem sytuacji zagrażających bezpieczeństwu innych osób. Władze Miasta zobowiązują się dążyć do pełnej realizacji tego prawa we wszystkich udostępnianych oraz nadzorowanych przez siebie miejscach tymczasowego schronienia.
- Prawo do podejmowania czynności niezbędnych do przetrwania (w granicach prawa). Dążąc do tego, by nikt nie był zmuszony do podejmowania takich czynności uznajemy, że praktyki te same w sobie nie powinny być kryminalizowane.
W mieście działa m.in. pomocowy autobus z ofertą wsparcia dla osób doświadczających bezdomności/fot. Grzegorz Mehring, www.gdansk.pl